Η καλλιέργεια, ανάδειξη και προβολή του μουσικού μοντερνισμού με την ευρύτερη έννοια του όρου, ως προσωπική δημιουργική διαδικασία (σύνθεση), ως αναπαραγωγή του μουσικού έργου (εκτέλεση, ηχογράφηση), ακόμη και ως διαδικασία εκπαίδευσης επάνω σε ένα συγκεκριμένο ρεπερτόριο (απευθυνόμενη τόσο στο κοινό, όσο και τους κριτικούς), αποτελούν αλληλένδετες όψεις της καλλιτεχνικής προσωπικότητας του Δημήτρη Μητρόπουλου (1896-1960), επανεμφανιζόμενες κατά τη διάρκεια της καριέρας του. Τα έργα του, από τη δεκαετία του 1920, συγκροτούν τα πρώτα δείγματα του νεοελληνικού μουσικού μοντερνισμού, αφομοιώνοντας επιρροές από τρέχοντα Ευρωπαϊκά μουσικά ρεύματα και αντανακλώντας, παράλληλα, την προσωπική γλώσσα και καλλιτεχνική ταυτότητα του δημιουργού τους. Ο συγγραφέας της παρούσας μελέτης καθορίζει, ταξινομεί και αναδεικνύει τις απαρχές και τα γνωρίσματα του μουσικού μοντερνισμού στη μεσοπολεμική Ελλάδα, εξειδικεύει ιστορικά, αναλυτικά και αισθητικά τη συνθετική συνεισφορά του Δημήτρη Μητρόπουλου στο συγκεκριμένο πεδίο της νεοελληνικής μουσικής ιστορίας και παρέχει εκτεταμένο υλικό κριτικά σχολιασμένης τεκμηρίωσης για την προσωπική σχέση του Μητρόπουλου με μεγάλες μορφές του Ευρωπαϊκού μοντερνισμού, όπως ο Arnold Schoenberg. Τα ευρήματα και συμπεράσματα της έρευνας αποτελούν ερεθίσματα για μία ευρύτερη, και εκτός του ελληνικού χώρου, πρόσληψη και αποτίμηση του συνθετικού έργου και της προσωπικότητας του Μητρόπουλου, αλλά και πρόθεση εξωστρέφειας και διάδοσης των εν εξελίξει μελετών επάνω στον νεοελληνικό μοντερνισμό (πριν και μετά το 1945) προς τη διεθνή ακαδημαϊκή, μουσικολογική και μουσική κοινότητα.

«Στο κεντρικό μέρος του βιβλίου, έπειτα από μια εκτενή περιγραφή του νεοελληνικού πολιτικού και πολιτισμικού γίγνεσθαι (1870-1940), ο Γ. Σακαλλιέρος παρουσιάζει τις μοντερνιστικές συνθέσεις του Μητρόπουλου, με εξαιρετικά περιεκτικό τρόπο, μέσα από τη διασύνδεση της συστηματικής και ιστορικής μουσικολογίας. Πέραν των τεχνικών μουσικοαναλυτικών περιγραφών, όλα τα βήματα της δημιουργίας κάθε έργου, καθώς και τα σημαντικότερα στάδια της πρόσληψης και υποδοχής του, παρουσιάζονται μέσα από υποδειγματική αρχειακή έρευνα στην Αθήνα, την Ευρώπη και τις Η.Π.Α., παρέχοντας, σε πολλές περιπτώσεις, νέα και ουσιαστική γνώση.»

«Μια σημαντική συμβολή, όσον αφορά στην καριέρα του Μητρόπουλου στην Αμερική και τον εκεί ρόλο του στη διάδοση της μοντέρνας μουσικής, αποτελεί και η πρώτη ολοκληρωμένη δημοσίευση της αλληλογραφίας του με τον Arnold Schoenberg - ένα πολύτιμο κομμάτι του βιβλίου αυτού. Και τα 37 τεκμήρια της αλληλογραφίας τους, με εξαιρετικό κριτικό σχολιασμό από τον Γ. Σακαλλιέρο, παρουσιάζονται σε υψηλής ανάλυσης facsimiles, πράγμα που -σε συνδυασμό με την αναπαραγωγή πλήθους μουσικών χειρογράφων του Μητρόπουλου και άλλου σημαντικού υλικού τεκμηρίωσης- καθιστά αυτή την έξοχη μουσικολογική μελέτη μια πολυτελή έκδοση, απολαυστική στην ανάγνωση.»

Καίτη Ρωμανού, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
(από τον αγγλικό Πρόλογο της έκδοσης)

CONTENTS

I. LIST OF ILLUSTRATIONS
II. LIST OF TABLES (& DIAGRAMS)
III. LIST OF MUSICAL EXAMPLES
TABLE OF GREEK NAMES
ABBREVIATIONS — SYMBOLS
PREFACE (BY KATY ROMANOU)
INTRODUCTION

PART I. THE HISTORICAL CONTEXT, MODERNISM(S), AND MITROPOULOS

CHAPTER 1. 
GREECE, 1870-1940
1.1. History and politics
1.2. Fine arts
1.3. Letters
1.4. Musical life in Athens
1.4.1. The Greek National Music School

CHAPTER 2.
INTRODUCTION AND PERSPECTIVES OF MUSICAL MODERNISM IN THE 1920s AND ‘30s

CHAPTER 3. 
DIMITRI MITROPOULOS (1896-1960)
3.1. A life in music
3.2. Catalog of works
3.3. Mitropoulos’s works in the 1920s: an overview

PART II. THE WORKS

CHAPTER 4. 
THE INTRODUCTION OF ATONALITY: PASSACAGLIA, INTERMEZZO E FUGA (1924)

CHAPTER 5. 
OF POETRY AND (ATONAL) MUSIC: SIKELIANOS, CAVAFY AND MITROPOULOS (1923-25)

CHAPTER 6. 
THE INTRODUCTION OF DODECAPHONY: OSTINATA IN TRE PARTI (1926-27)

CHAPTER 7. 
REFORMING THE VOCABULARY: CONCERTO GROSSO (1928)

PART III. POSTWAR ECHOES OF PREWAR MODERNISM

CHAPTER 8. 
THE SCHOENBERG - MITROPOULOS CORRESPONDENCE (1945-1951)
8.1. Mitropoulos in America and the Second Viennese School
8.2. The letters. Indexing and commentary

APPENDIX

THE ORIGINAL LETTERS OF THE SCHOENBERG - MITROPOULOS CORRESPONDENCE (1945-1951)
EPILOGUE
BIBLIOGRAPHY
INDEX